ทำไมผู้ใหญ่ถึงติดเกม

ถ้าจะบอกว่านี่คือสิ่งที่เกม Candy Crush ทำกับสมองคนเรา มันก็อาจจะดูเจาะจงเกินไป เอาเป็นว่าในบทความนี้จะขอยกตัวอย่างของเกม Candy Crush Saga เป็นกรณีศึกษาแล้วกันนะคะ

ถึงแม้ว่าเกม Candy Crush จะฮิตมาตั้งแต่หลายปีก่อน จนถึงตอนนี้ยอดดาวน์โหลดใน playstore แตะพันล้านครั้ง เวลาที่ฉันนั่งมองแม่เล่น ก็ยังคงสงสัยว่า เกมประเภทนี้ได้พัฒนาทักษะหรือมีผลต่อสมองของผู้เล่นยังไง คนสูงอายุส่วนใหญ่ก็อยากจะหากิจกรรมทำยามว่าง เล่นเกมเพื่อผ่อนคลาย วันนี้ก็เลยอยากจะหาคำตอบ 

ในเกม Candy Crush เมื่อเล่นไปถึงจุดๆหนึ่ง ด่านบางด่านผ่านยาก แพ้แล้วแพ้อีก เล่นจนไม่รู้ว่าเมื่อไหร่จะชนะ

8 ปีกว่ากับยอดพันล้านดาวน์โหลด 

เกม Candy Crush เปิดตัวครั้งแรกอย่างเป็นทางการ เมื่อ 12 เมษายน ปี 2012 เป็นเกมจับคู่ขนมสีสันสดใส หลังเปิดตัวช่วงแรกได้ประมาณ 2 ปี แอพที่ให้โหลดเล่นฟรีๆตัวนี้มีมูลค่าไม่ต่ำกว่า 7พันล้าน ดอลล่าร์สหรัฐ และในทุกๆวันก็ยังมีคนเล่นกันอยู่หลายสิบล้านคนทั่วโลก แถมยังมีการใช้จ่ายผ่านแอพเพื่อซื้อตัวช่วยภายในเกมอีก เช่น ชีวิตใหม่ หรือ ตัวบูสต่างๆ เพื่อที่จะให้ไปถึงด่านใหม่เร็วขึ้น อย่างที่กล่าวไป มันได้ทำรายได้ให้ผู้สร้างแอพนี้หลายร้อยล้านเหรียญต่อปีเลยทีเดียว

ตอนนี้แม่ฉันเล่นถึงเลเวลไหนแล้วนะ ว่าแล้วก็แอบเปิดแท็บเล็ทดู.. 

“569”

ภายในไม่กี่เดือน แม่ฉันได้เล่นมาถึงเลเวล 569 (ซึ่งปีก่อนๆหน้านี้เคยโหลดไว้ในมือถือเครื่องเก่าแต่ไม่ได้ซิงค์ข้อมูลไว้ ไม่นับที่ลบแอพแล้วลงใหม่อีก ไม่งั้นป่านนี้คงไปที่หลายพันเลเวลแล้วก็ว่าได้) จนตอนนี้ฉันก็ยังไม่รู้ว่าแคนดี้ครัชมีทั้งหมดกี่เลเวล หรือสิ้นสุดที่เลเวลไหน

ทำไมเล่นแล้วบางคนถึงกับติดงอมแงม 

ก่อนอื่น เอาง่ายๆเลย พื้นฐานของเกม Candy Crush เด็กอนุบาลก็เข้าใจได้ – เพียงแค่จับคู่ลูกอม 3 อันขึ้นไปที่มีสีเดียวกัน ในช่วงแรกๆเกมช่วยให้เราสามารถชนะและผ่านด่านไปได้อย่างง่ายดาย ทำให้เราเกิดความรู้สึกพึงพอใจ ความสำเร็จในการผ่านด่านเหล่านี้ ในสมองของเราเหมือนกับมีรางวัลเล็กๆ การปล่อยสารสื่อประสาทอย่างโดพามีน เข้าไปในวงจรประสาทที่เกี่ยวข้องกับการเสพติด เกิดการกระทำซ้ำๆ แม้โดพามีนจะมีชื่อเสียงในด้านเคมีแห่งความสุข แต่มันก็มีบทบาทสำคัญในการเรียนรู้ ฝึกฝนพฤติกรรมของเรา และทำให้เราเกิดการกระทำอย่างต่อเนื่อง

ถ้าหากเกมยังเล่นง่ายๆต่อไป เราก็อาจจะเบื่อเร็ว เล่น 2-3 ครั้งก็อาจจะเลิก แต่ว่า Candy Crush นั้นใช้หลายวิธีดึงให้เรากลับมาเล่น อย่างตอนที่เราเล่นแล้วรู้สึกว่ายากขึ้น แล้วเราชนะบ่อยขึ้น (ทำให้เกิดการปะทุของโดพามีน) 

มีคนตั้งข้อสังเกตไว้ในเว็บไซต์เดอะการ์เดียนว่า ไม่ว่าคุณจะคิดยังไงก็แล้วแต่ หรือไม่ว่าสิ่งที่เหล่าผู้พัฒนาเกมได้กล่าวอ้างไว้ – Candy Crush เรียกได้ว่าเป็นเกมแห่งโชคก็ว่าได้ เพราะชัยชนะของคุณขึ้นอยู่กับแถวของชุดสีที่คุณได้มาแบบสุ่มมากกว่าทักษะการปัดของคุณเสียอีก หมายความว่ารางวัลก็จะได้มาแบบไม่คาดคิด บางทีแพ้บ่อยกว่าชนะ และเราไม่มีทางรู้ว่าจะชนะอีกเมื่อไหร่ ไม่มีเหตุผลอะไรที่ผู้พัฒนาจะทำให้เหล่าผู้เล่นเบื่อหรือท้อใจไปกับการเล่นเกม พวกเขากลับทำให้เกมน่าดึงดูดขึ้นมากกว่าการที่ทำให้ผู้เล่นชนะได้ง่ายๆ

กลยุทธ์นี้เป็นที่รู้จักกันในชื่อ ตารางอัตราส่วนการเสริมกำลัง (variable ratio schedule of reinforcement) และเป็นกลยุทธ์เดียวกับที่ใช้ในตู้สล็อต คือคุณไม่สามารถคาดเดาได้ว่าคุณจะชนะเมื่อไหร่ แต่คุณจะชนะได้บ่อยครั้งพอที่จะทำให้อยากกลับมาเล่นต่ออีก เป็นไงล่ะ

Steve Sharman นักศึกษาปริญญาเอกสาขาจิตวิทยาแห่งมหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ได้ค้นคว้าการติดการพนัน เขาอธิบายว่าความรู้สึกเอมใจที่เราเป็นผู้ควบคุมเกมเป็นกุญแจสู่ไปสู่ความเป็นธรรมชาติ และมีความสำคัญเช่นเดียวกันเมื่อเล่นสล็อตแมชชีน ยกตัวอย่างเช่น “ภาพลวงตาของการควบคุมเป็นองค์ประกอบสำคัญในการเสพติดการพนัน… มันได้ปลูกฝังความรู้สึกของทักษะหรือการควบคุม” เขากล่าวว่า “ มีจำนวนฟีเจอร์มากมายในเกม อย่างเช่นตัวช่วยต่างๆ ใน Candy Crush ที่ทำให้ผู้เล่นเชื่อว่าพวกเขากำลังส่งผลกระทบต่อผลลัพธ์ของเกม ในบางกรณีมันก็มีเช่นนั้น แต่กรณีเหล่านั้นหายาก”

King Digital Entertainment ผู้สร้างเกมบอกว่าในขณะที่การพนันเป็นเกมแห่งโอกาส แต่เกมนี้เป็นเกมที่เล่นง่าย ๆ ที่“ ง่ายต่อการเรียนรู้ แต่ก็ยากที่จะเป็นเซียน” ผู้เล่นสามารถเข้าถึงเลเวลที่ต้องใช้ทักษะและความสามารถในระดับหนึ่งและคุณเองจะต้องมีกลยุทธ์ในการย้ายลูกอมไปรอบ ๆด้วย

คุณสมบัติอีกอย่างของเกมที่มีผลอย่างมากต่อวิธีที่เราตอบสนองกับมันคือมันมีข้อจำกัดเกี่ยวกับจำนวนครั้งที่เราสามารถเล่นได้ Candy Crush ทำให้คุณ “หมดเวลา” ได้อย่างมีประสิทธิภาพหลังจากการแพ้ห้าครั้ง ซึ่งหมายความว่าคุณจะไม่รู้สึกพอใจและทำให้คุณต้องการเล่นมากขึ้น มีการให้รางวัลเมื่อคุณกลับมา และนี่คือวิธีที่เกมทำเงิน คืออนุญาตให้ผู้เล่นมีการซื้อชีวิตเพิ่มเพื่อเล่นต่อ

ในขณะที่ก็มีเรื่องราวแปลก ๆ เกี่ยวกับคุณแม่ที่ลืมไปรับลูก ๆ ของพวกเขากลับจากโรงเรียนเพราะพวกคุณแม่ไม่สามารถหยุดเล่นเกมได้ จริงๆแล้วส่วนใหญ่เกมนั้นไม่เป็นอันตราย คุณไม่จำเป็นต้องจ่ายเงินหากว่าคุณไม่อยากจ่าย และคุณก็สามารถหยุดได้ทุกเวลาที่คุณต้องการ

แม้ตอนนี้กระแสของ Candy Crush ได้จางลงไปบ้าง เพราะในแต่ละวัน ได้มีผู้พัฒนาเกมใหม่ๆที่มีกลยุทธ์แบบเดียวกันนี้เกิดขึ้นมากมายเพื่อชิงส่วนแบ่งอันหอมหวานในตลาดเกมประเภทนี้เช่นเดียวกันอีกมหาศาลเลยล่ะค่ะ..